RERUM PRINCIPIA |Indice1|Indice2|Lezione successiva|Lezione precedente|
LEZIONE CINQUANTANOVESIMA
ESERCIZI 2
Sintesi:
USO DEL FUTURO INDICATIVO (Teoria § 1.-1.2.)
PROSPETTO RIASSUNTIVO
Legge dell’ Anteriorità
In latino in genere si osserva una rigida successione dei tempi nelle subordinate, laddove l’italiano è più libero nel loro uso. Ecco una frase tipica, costituita da una principale e una subordinata:
|
|
Cicerone scrive (presente) spesso alla moglie dopo che parte in esilio | Cicero saepe uxori suae scribit, postquam in exilium profectus est |
Cicerone scrisse (passato) spesso alla moglie dopo che partì in esilio. | Cicero saepe uxori suae scripsit, postquam in exilium profectus erat |
Cicerone scriverà (futuro) spesso alla moglie dopo che partirà in esilio. | Cicero saepe uxori suae scribet, postquam in exilium profectus erit |
LO STILE EPISTOLARE
Nella intestazione della lettera si indicava chi scrivesse (il mittente) e a chi fosse destinata (destinatario), con una breve formula di saluto:
- Cicero Attico salutem dicit, salutem plurimam dicit (o più semplicemente s.d. , s.p.d.) = Cicerone saluta Attico.
- S.V.B.E.E.Q.V. (= si vales, bene est, ego quoque valeo)
- Il commiato:
Vale = Sta bene, addio
Cura ut valeas = Abbi cura della tua salute
Valetudinem tuam cura diligenter, ecc. = Cura con diligenza la tua salute
- La data veniva posta alla fine della lettera: D. pri. Kal. Mai. Roma (= data pridie Kalendas Maias Roma ); cioè << consegnata a Roma il 29 aprile >>.
Una caratteristica delle lettere dei Romani, è l’uso dei tempi, del tutto particolare. Infatti chi scriveva si riportava con il pensiero (ecco la logica!) al momento in cui presumibilmente il destinatario avrebbe ricevuto la lettera. I tempi erano:
Anche gli avverbi di tempo erano usati in maniera diversa rispetto ad oggi:
eo die (= quel giorno) al posto di oggi;
pridie (= il giorno prima) al posto del nostro ieri;
postridie, postero die (= il giorno dopo) al posto di domani
Videre te cupio. Cura ut valeas. D. prid. Kal. Mai. Brundisio proficiscens. ( Cic.) | Ho desiderio di vederti. Abbi cura della tua salute. Consegnata il 29 aprile, in partenza da Brindisi. |
ESERCIZI DI APPLICAZIONE
Futuro semplice; futuro anteriore(Teoria § 1.1.-1.2.)
Esercizio 1. Analizza e traduci.
Legge dell’anteriorità (Teoria § 2. )
Esercizio 2. Analizza e traduci.
Lostile epistolare (Teoria § 3.)
Esercizio 3. Analizza e traduci.
Ricapitolazione
Esercizio 4. Analizza e traduci.
Versioni di ricapitolazione
1. C. Plinius Calvisio suo S.D.
Velleius Blaesus, ille locuples consularis (ex console), novissima valetudine conflictabatur, cupiebat mutare testamentum. regulus, qui speraret aliquid ex novis tabulis, quia nuper captare eum coeperat, medicos hortari, rogare quoquo modo spiritum homini prorogarent. Postquam signatum est testamentum, mutat personam, vertit allocutionem iisdemque medicis: << Quousque miserum cruciatis? Quid invidetis bona morte cui dare vitam non potestis? >> Moritur Blaesus et, tamquam omnia audisset, regulo ne tantulum quidem... Et hic hereditates, hic legata, quasi mereatur, accipit! Sed in hac civitate non minora praemia, immo maiora, nequitia et improbitas quam pudor et virtus habent. Adspice regulum, qui ex paupere et tenui ad tantas opes per flagitia processit, ut ipse mihi dixerit, cum consuleret quam cito sestertium sescentiens impleturus esset, invenisse se exta duplicia, quibus portendi miliens et ducentiens habiturum. Et habebit, si modo, ut coepit, aliena testamenta, quod est improbissimum genus falsi, ipsis quorum sunt illa dictaverit. Vale.
2. Cicero Attico S.D.
Expectationem nobis non parvam attuleras cum scripseras Varronem tibi pro amicitia confirmasse (= confirmavisse) causam nostram Pompeium certe suscepturum [ esse] et, simul (non appena) a Caesare ei litterae quas expectaret remissae essent, actorem etiam daturum. Utrum id nihil fuit an adversatae sunt Caesaris litterae an ( utrum...an...an = o...o...oppure) est aliquid in spe? Etiam illud scripseras, eundem " secundum comitia " dixeisse. Fac, si vides quantis in malis iaceam et si putas esse humanitatis tuae, me fac de tota causa nostra certiorem. Nam Quintus frater, homo mirus qui me tam valde amat, omnia mittit spei plena, metuens, credo, defectionem animi mei. Tuae autem litterae sunt variae; neque enim me desperare vis nec tem˜re sperare. Fac, obsecro te, ut omnia quae perspici a te possunt sciamus. Vale.
3. Perché i soldati devono essere ricompensati
Est fidei pietatisque nostrae declarare fortissimis militibus, quam memores simus quamque grati. Quam ob rem promissa nostra atque ea, quae legionibus bello confecto tributuros nos spopondimus, hodierno senatus consulto renovanda censeo; aequum est enim militum, talium praesertim, honorem coniungi. Atque, patres conscripti, civibus omnibus solvere nobis praemia liceat! Quamquam (tuttavia) nos ea, quae promisimus, studiose cumulata reddemus. Sed facile est bene agere cum iis, a quibus etiam tacentibus flagitari videmur; illud admirabilius et maius maximeque proprium senatus sapientis est, grata eorum virtutem memoria prosequi, qui pro patria vitam profuderunt. Duo certe non praeteribo, quae maxime occurrunt (che più delle altre ho presenti), quorum alterum pertinet ad virorum fortissimorum gloriam sempiternam, alterum ad leniendum maerorem et luctum proximorum.